Có thể nói, xét nghiệm ADN là một trong những bước tiến bộ quan trọng của y học, xét nghiệm ADN để xác nhận cha con cùng huyết thống là một dịch vụ ngày càng phát triển tại Việt Nam. Thực tế, không chỉ khi xảy ra mẫu thuẫn gia đình cha mẹ mới phải tìm đến các trung tâm xét nghiệm ADN, trong nhiều trường hợp hy hữu chính người mẹ của đứa trẻ cũng không chắc chắn cha đứa trẻ là ai. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về xét nghiệm ADN xác định huyết thống trong bài viết sau đây.
Xét nghiệm ADN cha con cùng huyết thống
Xét nghiêm ADN cha con là một xét nghiệm phân tích ADN nhằm mục đích xác định huyết thống, quan hệ cha con ruột thịt giữa 2 người. Xét nghiệm huyết thống có thể thực hiện ở bất kỳ độ tuổi nào vì hệ gen của con người được thiết lập ngay tại thời điểm thụ thai và thường không thay đổi, thậm chí có thể lấy mẫu vật từ trẻ chưa sinh như nước ối có chứa các tế bào của thai nhi.
Có thể xét nghiệm ADN huyết thống bằng những loại mẫu nào?
Để có được kết quả ADN chính xác nhất, bạn cần xác định nguồn thu nhận ADN nào tốt nhất và thuận tiện cho việc lấy và bảo quản mẫu của bạn nhất. Ngoài ra, bạn cũng nên tìm đến những trung tâm xét nghiệm di truyền chẩn đoán chính xác, uy tín và đã có kinh nghiệm trong lĩnh vực xét nghiệm đảm bảo an tâm nhất.
Xét nghiệm ADN bằng máu
Đây là phương pháp thường được sử dụng và đem lại khả năng chính xác rất cao trong các loại xét nghiệm ADN. Máu được xem là một trong những nguồn xét nghiệm ADN chuẩn nhất chỉ với một lượng rất nhỏ.
Xét nghiệm ADN bằng tóc
Về cơ bản, các phần ADN trên cơ thể đều giống nhau nên có thể dùng bất kỳ thứ gì trên cơ thể để xét nghiệm. Tuy vậy, tóc cũng hay được lựa chọn nhờ việc không mất quá nhiều công sức lấy máu hay phải mất thời gian và công sức như một số nguồn khác.
Xét nghiệm ADN bằng móng tay
Xét nghiệm ADN bằng móng tay luôn nằm trong top cho câu hỏi nguồn thu nhận ADN nào tốt nhất. ADN trong móng tay được giữ chính xác và là một trong những nguồn lưu trữ ADN lâu nhất nhờ sự khó phân hủy của lớp sừng trong móng tay.
Xét nghiệm ADN bằng nước bọt
Đây cũng là mẫu thử trong xét nghiệm gen có hiệu quả tốt nhất chỉ bằng một lượng rất nhỏ. Nước bọt có thể dễ dàng lấy được mà không gây bất kỳ một đau đớn hay tổn thương đến sức khỏe nào. Tuy vậy, mẫu thử bằng nước bọt lại mắc một một nhược điểm là rất dễ nhiễm bẩn và cần có một công cụ bảo quản riêng để giữ được tính chính xác của mẫu ADN. Ngoài ra, hiện nay công nghệ phân tích gen bằng nước bọt gửi qua Mỹ xét nghiệm cũng đang được phát triển góp phần cải thiện những nhược điểm trên.
Xét nghiệm ADN mẫu xương, răng
Đây là phương pháp lấy trực tiếp giúp đạt độ chính xác cao nhất tuy nhiên lại khá mất công, mất cả thời gian và tiền bạc nhiều nhất. Nguồn thu mẫu này thường ít được áp dụng do sự khó khăn và không quá cần thiết khi xét nghiệm ADN.
Xét nghiệm ADN bằng các mẫu khác
Ngoài ra, còn rất nhiều những vật dụng hay vị trí giúp bạn thu thập mẫu ADN tùy vào quan niệm nguồn thu nhận ADN nào tốt nhất của bạn. Những mẩu thuốc lá hay mẫu tinh trùng, bàn chải đánh răng cũng có thể được bóc tách và lấy mẫu ADN hiệu quả, khiến bạn không còn khó khăn tìm kiếm phân tích ADN từ nguồn nào.
Xác định huyết thống theo nhóm máu abo
Đầu những năm 1900, dựa trên sự hiện diện của các kháng nguyên trên màng hồng cầu, các nhà khoa học đã xác định rằng con người có 4 nhóm máu khác nhau: O, A, B và AB. Hệ thống phân loại nhóm máu này (gọi là hệ thống nhóm máu ABO) cung cấp cho bác sĩ các thông tin quan trọng để lựa chọn nhóm máu phù hợp trong việc truyền máu.
Cơ sở khoa học
Từ năm 1920, các nhà khoa học nhận thấy rằng các nhóm máu có thể di truyền cho thế hệ sau. Các nhà khoa học nhận định rằng họ có thể tiên đoán được nhóm máu tương đối của người con dựa trên nhóm máu của cha mẹ. Ngược lại, nhóm máu của con và của người cha (hoặc mẹ) đã biết cũng được sử dụng để xác định nhóm máu tương đối của mẹ (hoặc cha) chưa biết. Nhờ vậy, các nhà khoa học thời đó đã sử dụng nhóm máu để xác minh cha hoặc mẹ của một đứa trẻ. Tuy nhiên, việc xác định huyết thống dựa trên sự di truyền của nhóm máu chỉ mang tính tương đối nên độ chính xác không cao.
Các kiểu gen khác nhau tạo ra các nhóm máu khác nhau. Điều này được giải thích trong bảng sau đây:
Chúng tôi đưa ra 2 trường hợp sau đây để minh họa cho cách xác định huyết thống dựa trên hệ thống nhóm máu ABO (giả định là không xảy ra đột biến):
Trường hợp 1: Biết được nhóm máu của Cha và Mẹ, từ đó suy ra nhóm máu của người con (bảng 1)
Bảng 1. Nhóm máu của người con khi biết được nhóm máu của cha và mẹ
| Nhóm máu người cha | ||||||
| A | B | AB | O | |||
| Nhóm máu người mẹ | A | A hoặc O | A, B, AB hoặc O | A, B hoặc AB | A hoặc O | Dự đoán khả năng nhóm máu người con |
| B | A, B, AB hoặc O | B hoặc O | A, B hoặc AB | B hoặc O | ||
| AB | A, B hoặc AB | A, B hoặc AB | A, B hoặc AB | A hoặc B | ||
| O | A hoặc O | B hoặc O | A hoặc B | O | ||
Ví dụ:
- Bố và mẹ đều có nhóm máu O chỉ có thể sinh ra người con có nhóm máu O. Nếu người “Con” không có nhóm máu O thì đó không phải là CON của cặp bố mẹ này.
- Nếu Bố nhóm máu A và Mẹ nhóm máu B thì nhóm máu của con có thể là: A, B, AB hoặc O. Trường hợp này thì nhóm máu hoàn toàn không có ý nghĩa trong xác định huyết thống.
Trường hợp 2: Biết được nhóm máu của Mẹ và Con, từ đó suy ra nhóm máu của người Cha (bảng 2)
Bảng 2. Nhóm máu của người Cha khi biết được nhóm máu của Mẹ và Con
| Nhóm máu người con | ||||||
| A | B | AB | O | |||
| Nhóm máu người mẹ | A | A, B, AB hoặc O | B hoặc AB | B hoặc AB | A, B hoặc O | Dự đoán khả năng nhóm máu người cha |
| B | A hoặc AB | A, B, AB hoặc O | A hoặc AB | A, B hoặc O | ||
| AB | A, B, AB hoặc O | A, B, AB hoặc O | A, B hoặc AB | |||
| O | A hoặc AB | B hoặc AB | A, B hoặc O | |||
Nhìn vào bảng 2 ta thấy, chỉ có thể xác định tương đối nhóm máu của người Cha phải có. Ví dụ:
- Nếu Mẹ là B, Con là A thì người Cha là A hoặc AB.
- Nếu Mẹ là AB, Con là A thì người cha sinh học có khả năng mang nhóm máu bất kỳ trong 4 nhóm máu. Điều này cho thấy nếu chỉ dựa trên nhóm máu, sẽ không có người đàn ông nào bị loại trừ khả năng là cha của đứa trẻ.
- Đặc biệt, nếu Mẹ là AB thì Con không thể là O, nếu Mẹ là O thì con không thể là AB.
Như vậy, việc xác định huyết thống dựa vào nhóm máu chỉ mang tính chất tương đối, không mang tính khẳng định. Do đó, xét nghiệm nhóm máu không phải là công cụ hữu dụng trong phân tích xác định mối quan hệ huyết thống cha-con. Ngoài ra còn có phương pháp tính nhóm máu ABO có thể dự đoán được khả năng mối quan hệ huyết thống cha con, nhưng độ chính xác rất thấp, do đó không được chấp nhận cho mục đích pháp lý.
Bạn có thể tham khảo thêm bảng giá xét nghiệm ADN cha con tại Hà Nội dưới đây (tham khảo từ xetnghiemadnchacon.com):
Nguồn tham khảo:
ABO blood – Wikipedia
Blood Group ABO Genotyping in Paternity Testing – NCBI
